دستهبندی املاک به چه صورت است؟
هر چند املاک به دو دسته اصلی زمین و زمینِ دارای ساختمان تقسیم میشوند ولی با توجه به تعاریفی که در حال حاضر در جامعه استفاده می‌شود میتوان آنها را در انواع زیر دستهبندی کرد:
۱- با توجه به موقعیت قرارگیری
۲- با توجه به نوع مالکیت
۳- با توجه به نوع کاربری
۱- دستهبندی املاک با توجه به موقعیت قرارگیری
بر اساس محدوده تعیین شده هر شهر یا روستا، در طرح‌های توسعه فرادست (هادی، جامع و تفصیلی)، که طبق «قانون تعاریف محدوده و حریم شهر، روستا و شهرک و نحوه تعیین آنها» ابلاغ شده است، موقعیت قرارگیری ملک تعیین و ضوابط حاکم بر آن مشخص می‌شود، طبق این تعریف هر شهر دارای یک محدوده و حریم مشخص می‌باشد که شما با مراجعه به شهرداری یا دهیاری میتوانید از موقعیت ملک اطلاع پیدا کنید، برای مشاهده و مطالعه این قانون روی دکمه زیر کلیک کنید:
۱-۱- املاک واقع در محدوده (شهر یا روستا)
این املاک در محدوده کالبدی مشخص شده شهر یا روستا قرار گرفته و عموما دارای کاربری مشخص شده در طرح های تفصیلی و جامع می باشد که در چارچوب ضوابط تعیین شده توسط مرجع صادر کننده پروانه (شهرداری یا دهیاری) مجوز احداث بنا صادر خواهد شد. بر اساس بررسی انجام شده محدوده شهرها نیز به مناطق زیر دستهبندی می شوند:
۱-۱-۱- بافت قدیمی شامل بافت فرسوده و بافت تاریخی
این بافت بیش از ۵۰ سال قدمت داشته و معابر کم عرض، املاک ریز دانه (با مساحت کم)، تراکم جمعیتی زیاد، فرسودگی بناها و کمبود خدمات و فضاهای شهری می تواند از ویژگیهای این بافت باشد. وجود آثار و بناهای تاریخی با قدمت خیلی بیشتر که ضوابط سازمان میراث فرهنگی بر آن حاکم است از دیگر ویژگیهای این محدوده هستند.
۱-۱-۲- بافت میانی
این بافت قدمتی حدود ۲۰ تا ۵۰ سال داشته و در بیشتر شهرها در محدوده مرکزی کنونیِ شهر واقع شده‌اند.
۱-۱-۳- بافت جدید
این بافت قدمتی کمتر از ۲۰ سال داشته و در حال شکلگیری و تکمیل می باشد، همچنین در مسیرهای جدید توسعه شهر قرار داشته و به لحاظ دسترسی به خدمات و امکانات عمومی دچار کمبود می باشند.
۱-۱-۴- بافت حاشیهای (سکونتگاههای غیر رسمی)
این بافت همانطور که از نام آن مشخص است به دلیل توسعه بی رویه و مهاجرت به شهرهای بزرگ در حاشیه آنها و یا با چسبیدن بافت برخی از روستاها و شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ ایجاد شده است و محل اسکان مهاجرین با توان اقتصادی پایین و کارگران فصلی بوده، که قالب ساخت و سازهای آنها بدون مجوز و بدون رعایت اصول ساخت می‌باشد و به لحاظ دسترسی به خدمات عمومی و امکانات نیز مشکل دارند.
۲-۱- املاک واقع در حریم (شهر یا روستا)
این املاک عموماً دارای کاربری زراعی، باغ یا بایر بوده که «قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها» بر آنها حاکم می‌باشد، برای مشاهده و مطالعه این قانون روی دکمه زیر کلیک کنید:
۲- دستهبندی املاک با توجه به نوع مالکیت
۲-۱- املاک خصوصی
این املاک دارای مالکیت اشخاص حقیقی و حقوقی مشخص میباشند، مثلاً در تصویر بعد یک بیمارستانِ متعلق به بخش خصوصی را ملاحظه می‌کنید.
۲-۲- املاک دولتی
مالک این املاک دولت است و متولی آنها اداره کل راه و شهرسازی (زمین شهری) می‌باشد.
۲-۳- املاک وقفی
این املاک دارای سند موقوفه (عام و خاص) بوده که دفتر نمایندگی آن موقوفه، متولی این املاک می‌باشد. در تصویر زیر یک دبیرستان وقف شده ملاحظه می‌کنید.
۳- دستهبندی ملکها با توجه به نوع کاربری
۳-۱- کاربری خصوصی
فارغ از بحث مالکیت، این نوع کاربری‌ها (مثلاً مسکونی، تجاری و …) در دستهبندی کاربری خصوصی قرار دارند.
۳-۲- کاربری عمومی
این نوع کاربری‌ها همچون ورزشی، درمانی، فضای سبز، آموزشی و … باید در جهت راهاندازی مراکزِ مورد استفاده عموم مردم در اختیار دستگاه متولی آن قرار گیرد. لازم به توضیح است که برخی از املاک با کاربری خصوصی مانند تجاری نیز میتواند استفاده عمومی داشته ولی ضوابط حاکم بر آنها ضوابط کاربری‌‌های خصوص می‌باشد.
